Για την Τοπική Aυτοδιοίκηση, του Γιάννη Τσουκάτου

Στο σημείωμα αυτό παραθέτω κάποιες σκέψεις σχετικά με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και όχι μόνο. Ισως να ξεκινάνε από μακριά και να φτάνουν στους επιθυμητούς στόχους του μέλλοντος, αλλά χωρίς τη γνώση του χτες και χωρίς τους στόχους για το αύριο, πώς θα φτάσουμε και στο τι θέλουμε σήμερα; Εξάλλου όλα γύρω μας δεν είναι ένα παιχνίδι ανάμεσα στο εφικτό και το ανέφικτο; Το πραγματικό και το ιδεατό; Το ρεαλιστικό και την ουτοπία; Τον ρεφορμισμό και την επανάσταση;

 

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

Η ιδιοκτησία της γης, είναι πολύ καθοριστικός παράγοντας για τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος που βιώνουμε. Από τότε που υπήρχαν αυτόνομες κοινότητες με κοινή ιδιοκτησία και αρμονική συνύπαρξη με τη φύση, μέχρι σήμερα που ζούμε την απόλυτη ιδιωτικοποίηση, έχουν περάσει πολλοί αιώνες. Τομή στην ιστορία ανάπτυξης της ανθρώπινης κοινωνίας και κατ’ επέκταση της πόλης, ήταν η επικράτηση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, ο οποίος αντιμετώπισε τη γη και τη φύση σαν ένα ακόμα μέσο προς εκμετάλλευση. Σήμερα, δε ζούμε απλά την κυριαρχία της μεγάλης ατομικής ιδιοκτησίας, αλλά την αύξησή της, σε βάρος του δημόσιου χώρου. Αυτό οφείλεται στο ότι η κρατική και τοπική εξουσία, δεν διαχειρίζεται τη δημόσια περιουσία (δρόμους, πλατείες, πεζοδρόμια, κτήρια, νερό ηλεκτρικό ρεύμα κ.λπ.) ως αγαθό με αξία χρήσης υπέρ των πολιτών, αλλά ως αντικείμενο με ανταλλακτική αξία, προς εκμετάλλευση. Τόσο στα Χανιά όσο και σε όλες τις άλλες πόλεις, οι δημόσιοι χώροι συρρικνώνονται υπέρ των ιδιωτικών συμφερόντων, με εμφανή αρνητικά αποτελέσματα στην ποιότητα ζωής μας. Σ’ αυτή την άνιση μάχη, κομβικό ρόλο παίζει η στάση της δημοτικής Αρχής. Δεν είναι όλα για ξεπούλημα, δεν είναι όλα για ενοικίαση, δεν είναι όλα για εκμετάλλευση. Θα πρέπει να μπουν όρια, έτσι ώστε να προστατευτεί η ποιότητα ζωής των πολιτών. Και όχι μόνο αυτό, αλλά αντίθετα θα πρέπει να αναβαθμιστούν οι δημόσιοι χώροι ιδίως σε περίοδο κρίσης, που ο καθένας έχει ανάγκη χρήσης τους.

ΚΛΙΜΑΚΑ

Κάποτε το μέγεθος μιας πόλης εξαρτιόταν από τον χρόνο, που ήθελε ένας άνθρωπος να περπατήσει από την άκρη της μέχρι το κέντρο, που ήταν και η αγορά, ο χώρος κοινωνικής συναναστροφής. Σήμερα το μέγεθος των πόλεων δεν εξαρτάται από τίποτα. Εχουμε χάσει το μέτρο. Μεγαλοπόλεις εκατομμυρίων ανθρώπων. Πόλεις αχανούς δομημένου περιβάλλοντος, με πλούσια σπίτια και φτωχά σχολεία, με πολυτελή αυτοκίνητα και αστέγους, με τεράστια εργοστάσια – τέρατα, πανύψηλες πολυκατοικίες, και χαμόσπιτα. Και μία πόλη που δεν αντιλαμβάνεσαι, δεν τη ζεις συνολικά, δεν την περπατάς, τότε τι λόγο θέλεις να έχεις γι’ αυτή; Μάλλον δεν σε ενδιαφέρει, για να μην πω ότι τη μισείς. Και εδώ, στα “όμορφα Χανιά”, αν σκεφτούμε ότι ο Δήμος εκτείνεται από τον Πλατανιά μέχρι το Ακρωτήρι και από την παλιά πόλη μέχρι τα Κεραμειά, διαπιστώνουμε ότι δεν μπορούμε να έχουμε συνολική εικόνα και άποψη. Με τον “Καλλικρατικό” νόμο δεν αναβαθμίστηκε η ζωή των πολιτών, αντίθετα υποβαθμίστηκε, ιδίως αυτών που βρίσκονται στην περιφέρεια. Μα Χανιά δεν είναι μόνο το κέντρο του πρώην Δήμου Χανίων. Τι κάνουμε λοιπόν;

ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ

Τον πρώτο λόγο για τη ζωή μας πρέπει να τον έχουμε εμείς. Εμείς ήμαστε οι πολίτες, οι εργαζόμενοι, αυτοί που παράγουμε τον πλούτο και ταυτόχρονα νοιώθουμε στις πλάτες μας όλες τις συνέπειες του συστήματος μ’ ότι αυτό δημιουργεί και επιβάλει πάνω μας (πολιτική, νόμους, παιδεία, κρατική καταστολή, προπαγάνδα, δομημένο περιβάλλον κ.λπ.). Ετσι θα πρέπει να κατακτήσουμε την αυτονομία των κοινοτήτων. Το ιδεατό είναι η δημιουργία δικτύου αυτόνομων μικρών κοινοτήτων, όπου το λόγο, την ψήφο για ότι μας απασχολεί, τη δράση στα κοινά, την ευθύνη, θα έχουμε όλοι. Ισότιμα και αμεσοδημοκρατικά, χωρίς διακρίσεις, με καταμερισμένες αρμοδιότητες στην κοινότητα και σεβασμό στο περιβάλλον. Σ’ αυτές τις κοινότητες θα επικρατεί η συλλογική, ορθολογική, αποκεντρωμένη, δίκαιη και αυτοδιαχειριζόμενη χρήση των ανανεώσιμων πόρων. Το μέτρο, η επάρκεια και η λιτότητα θα είναι αξίες, που θα ξαναδώσουν νόημα στη βιωσιμότητα, που δεν θα είναι θέμα τεχνοκρατικό, αλλά θέμα αξιών.
Πάνω από την ατομική απληστία, πρέπει να κυριαρχήσει η ισότητα και η δικαιοσύνη και πάνω από τις αγορές, η δημοκρατία. Αυτή η αυτονομία θα τείνει να έχει και αυτονομία αγαθών, αλλά και ενέργειας. Με αυτό τον ιδεατό στόχο, μπορούμε από σήμερα να δώσουμε στις γειτονιές και στα χωριά ζωντάνια, με την οργάνωση συνελεύσεων πολιτών, για τη δράση σε τοπικά θέματα, και διεκδίκηση των αιτημάτων μας. Η εκάστοτε δημοτική Αρχή όχι μόνο θα πρέπει να βλέπει εχθρικά ή με δυσπιστία αυτές τις συνελεύσεις, αλλά θα πρέπει να στηρίζεται σ’ αυτές, ως πρώτα κύτταρα άμεσης δημοκρατίας και αυτενέργειας. Αλλά φτάνει αυτό;

ΑΥΤΟΟΡΓΑΝΩΣΗ

Σήμερα η ακραία νεοφιλελεύθερη εκδοχή του συστήματος, διαλύει όλες τις κοινωνικές δομές, που έχουν κατακτηθεί με αγώνες εκατοντάδες χρόνια τώρα. Στόχος του είναι να ιδιωτικοποιηθούν τα πάντα. Νοσοκομεία, σχολεία, νερό, ρεύμα, δομές πολιτισμού, τα πάντα. Οποιος δεν έχει χρήματα, δεν θα σπουδάζει, δεν θα τρώει, θα αρρωσταίνει, θα πεθαίνει. Απάντηση σ’ αυτό δεν είναι η αναμονή ενός θολού σοσιαλιστικού αύριο, από τα κόμματα, που ζητούν την ψήφο μας κάθε τέσσερα χρόνια, αλλά η δράση μας τώρα. Χρειάζεται η αυτοοργάνωση. Μέσα από τις συνελεύσεις γειτονιάς και των εργασιακών χώρων, μπορούμε να οργανώσουμε όχι μόνο τις αντιστάσεις μας στη σημερινή βαρβαρότητα, αλλά να δώσουμε και τη διέξοδο: Κι αν το σύστημα καταστρέφει τις κοινωνικές δομές, εμείς θα τις ξαναφτιάχνουμε μόνοι μας! Τα κοινωνικά ιατρεία, τα συσσίτια, τα συνεταιριστικά εργοστάσια, δείχνουν ότι μπορούμε να το κάνουμε. Αυτό το μικρό βήμα είναι στο δρόμο για την χειραφέτησή μας, για την αυριανή ανατροπή της αστικής εξουσίας.

ΕΚΛΟΓΕΣ

Οπωσδήποτε οι εκλογές είναι η κορύφωση ενός “δημοκρατικού πολιτεύματος”. Μόνο που αυτή η πεποίθηση έχει πληγεί βαθύτατα με τις αποφάσεις των διαφόρων κυβερνήσεων (ιδίως της τελευταίας), αφού άλλα πράγματα λένε κάθε φορά οι διακηρύξεις τους προεκλογικά και άλλα κάνουν αφού μπουν στη βουλή. Και (το χειρότερο) οι αποφάσεις δεν παίρνονται καν στη βουλή, αλλά σε άλλα κέντρα. Σε τοπικό επίπεδο, οι δημοτικές εκλογές κατ’ αντιστοιχία εκλέγουν δημοτικές αρχές, που πολλά υπόσχονται και λίγα κάνουν. Και αν κάτι κάνουν, αυτό έχει αρνητικές συνέπειες για τους πολίτες. Σημαντικό στοιχείο των δημοτικών εκλογών είναι ο “παραγοντισμός”. Οι Δήμαρχοι πρέπει να είναι “παράγοντες”… πρώην και μελλοντικοί βουλευτές, που δεν βλέπουν την αυτοδιοίκηση ως χώρο ουσιαστικής δουλειάς για τους πολίτες, αλλά (στην καλύτερη περίπτωση) ως σκαλοπάτι για επαγγελματική πολιτική τους ανέλιξη. Άλλο στοιχείο είναι ο “κομματισμός”. Εδώ, πάνω απ’ όλα μπαίνει το συμφέρον του κόμματος, (για την «καταγραφή κομματικών δυνάμεων») και έτσι δεν μπορούν να γίνουν συνεργασίες με κοινούς στόχους για το καλό των πολιτών. Η μόνη ελπίδα είναι η από τα κάτω υποστήριξη πρωτοβουλιών χωρίς ηγεμονισμούς και διακρίσεις. Με πολιτικά και όχι κομματικά προτάγματα. Η καλύτερη απάντηση στον παραγοντισμό και τον κομματισμό θα ήταν η δημιουργία ενός ψηφοδελτίου από τις συνελεύσεις γειτονιών, και από πολίτες που δρουν στα κινήματα και τις δομές αλληλεγγύης. Από ενεργούς πολίτες, που δεν  θα βλέπουν την καρέκλα, ή το κόμμα, αλλά το πρόβλημα. Πού θα προγραμματίζουν δράσεις, μέσα και έξω από το δημοτικό συμβούλιο και θα απολογούνται εκεί που ανήκουν, δηλ. στις συνελεύσεις των πολιτών. Το εγχείρημα είναι δυνατό αν πιστέψουμε ότι η πολιτική δεν είναι υπόθεση που θα πρέπει να απασχολεί τους “επαγγελματίες πολιτικούς” αλλά όλους τους πολίτες.

ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ

Η όποια ανατροπή στη ζωή μας δεν θα έρθει μόνη της. Κανείς μεσσίας δεν θα έρθει να μας σώσει, κανένα κόμμα δεν θα αλλάξει τη ζοφερή πραγματικότητα, αν δεν πιστέψουμε ότι εμείς μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο. Και αν δεν αλλάξουμε εμείς, δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα, ούτε σε τοπικό, ούτε σε εθνικό επίπεδο. Ο,τι άλλο γίνει για εμας χωρίς εμάς, δεν θα είναι προς όφελός μας. Αυτή η συνειδητοποίηση, δεν θα έρθει με το να περιμένουμε κλεισμένοι στα σπίτια μας, αλλά με τη συμμετοχή μας τώρα στους κοινωνικούς αγώνες, με την αντίστασή μας στη βαρβαρότητα, με τη δράση για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων μας, με τη συμμετοχή μας σε δράσεις αλληλεγγύης. Αυτή είναι η μόνη εγγύηση για το αύριο.